Γράφει ο Φάνης Ζουρόπουλος*

565 χρόνια από την Άλωση της Πόλης που φέτος αποκτά και επικαιρότητα λόγω των συνεχιζόμενων Τουρκικών προκλήσεων:

Ξημερώματα της Τρίτης 29ης Μαΐου του 1453, στην πύλη του Ρωμανού έπεφτε νεκρός ο τελευταίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και μαζί του και η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ γεννήθηκε στις 9 Φεβρουρίου 1404 στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν ο τέταρτος γιος του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου και της Ελένης, θυγατέρας του Σέρβου ηγεμόνα Κωνσταντίνου Δραγάζη. Είχε άλλα 5 αδέλφια, τον Ιωάννη, τον Θόδωρο, τον Ανδρόνικο, τον Δημήτριο και  τον Θωμά και μια μη νόμιμη αδελφή την Ισαβέλλα ή Ζαμπία.

Ο Μανουήλ πέθανε στις 21 Ιουλίου 1425 σε ηλικία 76 ετών και στο θρόνο τον διαδέχθηκε ο γονιός του Ιωάννης Η’ ο οποίος παντρεύτηκε την Ρωσίδα πριγκίπισσα  Άννα, που πέθανε το 1418 και στη συνέχεια έκανε δύο ακόμα γάμους, με την Σοφία Μομφερατικήκαι την Μαρία Κομνηνού, κόρη του Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλεξίου. Ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος πέθανε στις 31 Οκτωβρίου 1448 σε ηλικία 54 ετών και ετάφη στην Μονή Παντοκράτορος.

Ο Κωνσταντίνος επελέγη τότε, για άγνωστους λόγους να γίνει αυτός Αυτοκράτορας παρ’ όλο που ήταν 3ος στη σειρά και παρ’ ότι είχε τοποθετηθεί σαν Δεσπότης στην Β.Δ. Πελοπόννησο και βρισκόταν στο Μυστρά !… Ο τελευταίος Αυτοκράτορας είχε κατέβει στην Πελοπόννησο από το 1428 μαζί με τον φίλο του Γιώργο Σφραντζή και την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την Μαγδαληνή κόρη του Κάρολου Τόκου που βαπτίστηκε Ορθόδοξη και πήρε το όνομα Θεοδώρα, η οποία όμως πέθανε το 1429 και τάφηκε στην Γλαρέντζα, αλλά αργότερα μεταφέρθηκε στην Μονή της Ζωοδότου στην Σπάρτη. Στις 5 Ιουλίου του 1429 ο Κωνσταντίνος κατέλαβε την Πάτρα και τοποθέτησε διοικητή της τον Σφραντζή. Το 1441 ο Κωνσταντίνος παντρεύεται για δεύτερη φορά την Κατερίνα κόρη του διοικητή της Λέσβου Νοταρά Παλαιολόγου-Γαττιλούζι η οποία απεβίωσε και αυτή το 1442 και τάφηκε στο Παλαιόκαστρο Λέσβου… Δύο φορές χήρος ο Κωνσταντίνος χωρίς να αποκτήσει παιδιά από κανένα γάμο…

Όταν πέθανε ο αδελφός του Ιωάννης και αποφασίστηκε να γίνει αυτός Αυτοκράτορας βρισκόταν στο Μυστρά. Δύο απεσταλμένοι από την Πόλη, ο Αλέξιος Φιλανθρωπηνός και ο Μανουήλ Παλαιολόγος-Ιάγαρης κατέβηκαν ειδικά για αυτό το σκοπό στο Μυστρά για να του ανακοινώσουν την απόφαση. Εκρίθη μάλιστα σκόπιμο να στεφθεί εκεί Αυτοκράτορας και να φύγουν αμέσως για την Κωνσταντινούπολη, γιατί η πολιορκία συνεχιζόταν και ο Μωάμεθ ο Πορθητής μάζευε και νέο στρατό για να κλείσει τον κλοιό γύρω από τα τείχη της…

Σύμφωνα με τον Αβέρκιο Παπαδόπουλο αρχιμανδρίτη και καθηγητή Πανεπιστημίου, σπουδαγμένο στην Γερμανία και συγγραφέα της μελέτης «Γενεαλογία των Παλαιολόγων», ο Κωνσταντίνος εστέφθη Αυτοκράτορας στον Μυστρά στις 6 Ιανουαρίου 1449 παρουσία των απεσταλμένων και αμέσως ξεκίνησαν για την Κωνσταντινούπολη. Το σχέδιο ήταν να ανέβουν στα παράλια του Κορινθιακού προς την πλευρά της Αττικής (Ισθμός δεν υπήρχε) και από εκεί να τους παραλάβουν Καταλανικά πλοία των Νοταράδων και να συνεχίσουν για την Πόλη. Με τη στέψη στο Μυστρά συμφωνούν και άλλοι ιστορικοί συγγραφείς που διαφωνούνμόνο ως προς την ημερομηνία. Σύμφωνα με έρευνες ετών των αείμνηστων φίλων ιστορικών Γιώργου Θ. Παπαγεωργίου και Ανδρέα Μαγκλάρα στενών συνεργατών μου στο «Βήμα της Αιγιάλειας», η αποστολή μέσω Τριπόλεως κατέλυσε για διανυκτέρευση στην Ι. Μονή Ταξιαρχών Αιγιαλείας.

Σύμφωνα με έγγραφο που υπήρχε στη Μονή, το οποίο είχε περιέλθει σε γνώση του Γ.Θ.Παπαγεωργίου από τον πατέρα του ιερέα Θεόδωρο Παπαγεωργίου (που εκτέλεσαν οι Γερμανοί το 1944) η στέψη του Κωνσταντίνου έγινε στην Μονή Ταξιαρχών και όχι στον Μυστρά. Το μοναδικό αυτό στοιχείο ο Γ.Θ. Παπαγεωργίου δεν πρόλαβε να το ταυτοποιήσει γιατί απεβίωσε αιφνίδια, αλλά ο Α. Μαγκλάρας υπ’ όψιν  του οποίου είχε τεθεί έχει επιβεβαιώσει στον γράφοντα ότι υπήρχε στο ημερολόγιο της Μονής καταγεγραμμένο το γεγονός της στέψης… Επειδή και οι  πηγές του Αβέρκιου Παπαδόπουλου δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, μια λογική εξήγηση είναι ότι ο Κωνσταντίνος και η συνοδεία του, μαζί και ο Σφραντζής έμειναν στη Μονή ένα βράδυ και ενδεχομένως να έγινε μια νυχτερινή κατανυκτική λειτουργία που καταγράφηκε σαν στέψη, καθόλου απίθανο επίσης να αποδόθηκαν στον Κωνσταντίνο τιμές Αυτοκράτορα, ή να έγινε και δεύτερη στέψη η οποία καταγράφηκε στο ημερολόγιο της Μονής.

Το σίγουρο είναι ότι γύρω στον Φεβρουάριο του 1449 ο τελευταίος Αυτοκράτορας διανυκτέρευσε και λειτούργησε στο Ιστορικό Μοναστήρι του Αιγίου, το οποίο είχε επισκεφθεί και άλλες φορές στην διάρκεια της παραμονής του στην Β.Δ. Πελοπόννησο για πολλά χρόνια σαν Δεσπότης…

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ έφθασε στην Κωνσταντινούπολη στις 12 Μαρτίου 1449 ήδη Αυτοκράτορας και ανέλαβε την άμυνα της πόλης. Η βασιλεία του διήρκησε 4 χρόνια δύο μήνες δεκαεπτά ημέρες, μέχρι δηλαδή το πρωί της Τρίτης 29ης Μαΐου 1453 που  σε ηλικία 49 ετών, 3 μηνών και  20 ημερών έπεσε μαχόμενος στην πύλη του Ρωμανού, μόλις τα πρώτα λεφούσια των Τούρκων μπήκαν στην Πόλη.

Το κατακρεουργημένο πτώμα του αναγνωρίστηκε από τα χρυσά σανδάλια του και ανακοινώθηκε με επίσημο έγγραφο του Ανδρέα Παλαιολόγου, γιου του Δεσπότου του ΜωρηάΘωμά, αδελφού του Κωνσταντίνου ΙΑ, ο οποίος μεταβίβασε τα δικαιώματα του Βυζαντινού Θρόνου στον Κάρολο Η΄της Γαλλίας «ελείψει τέκνων του Αυτοκράτορα» όπως γράφει…

Στην ουσία ο Ανδρέας μεταβίβαζε το πτώμα μιας Αυτοκρατορίας, που είχε ήδη καταρρεύσει οριστικά…

* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι επ. εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ