Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Ενεργειακό «πόλεμο τιμών» κατά των ΗΠΑ έχουν κηρύξει οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Μέσης Ανατολής, με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία, που είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο.
Η ελεύθερη πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου, απόρροια της περιορισμένης ζήτησης, της υπερπροσφοράς, αλλά και της άρνησης πολλών πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Μέσης Ανατολής να μειώσουν την παραγωγή τους, έχει φέρει ήδη αρκετές ανατροπές και αναταράξεις στις αγορές, αναγκάζοντας υπερδυνάμεις της ενέργειας να προετοιμάζονται για μια εξαιρετικά αμφίρροπη «μάχη για τον μαύρο χρυσό», με στόχο την εδραίωση της κυριαρχίας τους και την διατήρηση των κερδών τους.
Η απόφαση, εξάλλου, του Οργανισμού εξαγωγών πετρελαιοπαραγωγών Χωρών OΠΕΚ (Organization of the Petroleum Exporting Countries, OPEC) να διατηρήσει αμετάβλητη την παραγωγή, παρά τις προσδοκίες για μείωση, οφείλεται στην αδιάλλακτη στάση της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ελέγχει τον Οργανισμό, που, σύμφωνα πάντως με πολλούς αναλυτές, είναι όχι μόνον απρόθυμος, αλλά και αδύναμος να λάβει αποφάσεις.
Σαουδική Αραβία: Στόχος η διαρκής υποχώρηση των τιμών
Από την στιγμή, που πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενεργειακή σκακιέρα έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η εξόρυξη πετρελαίου έχει αυξηθεί κατά 4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, επισκιάζοντας το μονοπώλιο του ΟΠΕΚ, στόχος της Σαουδικής Αραβίας είναι η διαρκής υποχώρηση των τιμών, προκειμένου να διαφυλάξει το μερίδιό της στην αγορά. Και ήδη η απόφασή της αυτή έριξε τις τιμές του αργού πετρελαίου πάνω από 8% ενδοσυνεδριακά, στα χαμηλότερα επίπεδα 4,5 ετών…
Την ίδια ώρα, η έκρηξη στην αμερικανική παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου (η νέα αυτή τεχνική, που ανέπτυξαν με απίστευτα ταχείς ρυθμούς οι ΗΠΑ, προκειμένου να καταστούν αυτάρκεις ενεργειακά σε μια συγκυρία έντονων γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή), σε συνδυασμό με την ασθενέστερη οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα και την Ευρώπη, ρίχνουν επίσης τις τιμές του αργού πετρελαίου σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Σύμφωνα, μάλιστα, με εκτίμηση του Igor Sechin, επικεφαλής του ισχυρού πετρελαϊκού ομίλου της Ρωσίας “Rosneft”, οι τιμές θα πέσουν κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι στο α΄ εξάμηνο του νέου έτους, ενώ όπως συμπλήρωσε ο συμπατριώτης του Leonid Fedun, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ρωσικής “Lukoil”, η κίνηση που Οργανισμού να κρατήσει αμετάβλητο το ανώτερο όριο παραγωγής στα 30 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, αποκλίνοντας από την παραδοσιακή στρατηγική του, να μειώνει την παραγωγή ώστε να ανεβάζει τις τιμές, «είναι βέβαιο, πως θα οδηγήσει σε κραχ την αμερικανική αγορά πετρελαίου».
«Δεν ήταν μεγάλη έκπληξη, που ο OPEC κράτησε αμετάβλητα επίπεδα παραγωγής, οπότε το γεγονός, ότι οι τιμές του πετρελαίου βούλιαξαν βαθύτερα προς την μακροχρόνια πρόβλεψή μας για 70 δολάρια ανά βαρέλι, υποδεικνύει το πόσο αρνητική έχει γίνει η ψυχολογία στην αγορά», σχολιάζει, από την πλευρά του, ο Tom Pugh της “Capital Economics”, συμπληρώνοντας: «Η άμεση αυτή αντίδραση ήταν υπερβολική, αλλά πλέον δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου ήρθαν για να μείνουν».
Κατά 37% έπεσε η τιμή του Brent από τον περασμένο Ιούνιο
Στο μεταξύ, το Brent (το διεθνές σημείο αναφοράς του αργού πετρελαίου) έχει πλέον υποχωρήσει περίπου 37% από τον Ιούνιο του 2014, λόγω της υπερπροσφοράς, που προκαλεί η εκτίναξη της σχιστολιθικής παραγωγής στις ΗΠΑ, σε συνδυασμό α) με την πλούσια προσφορά από τον OPEC, όπου «παραδοσιακά» παραβιάζεται το ανώτατο όριο παραγωγής, και β)την μειωμένη ζήτηση στην Κίνα και την Ευρώπη.
«Η Σαουδική Αραβία έχει προσπαθήσει και στο πρόσφατο παρελθόν να ανακόψει την διολίσθηση των τιμών. Είχε την μεγαλύτερη συνεισφορά (σχεδόν κατά 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως), στις μειώσεις της παραγωγής, που έκανε ο OPEC το 2008 και το 2009 για να μην καταρρεύσουν οι τιμές, λόγω της κάθετης πτώσης της ζήτησης, την οποία είχε επιφέρει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Τώρα, το βασίλειο των Σαούντ θα έπρεπε να μειώσει ακόμη κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως την παραγωγή του για να εξαλείψει τα πλεονάσματα, που έχουν δημιουργηθεί παγκοσμίως, καθώς οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει την παραγωγή τους στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων τριών δεκαετιών», αναφέρουν σε εκθέσεις τους οι Τράπεζες “Citigroup” και “Barclays”.
Μπορεί, όμως, κάποιοι παρατηρητές να πίστευαν, ότι ο OPEC θα μειώσει την παραγωγή, ανεβάζοντας παράλληλα τις τιμές, όπως άλλωστε μετά την διεθνή κρίση του 2008, όταν μείωσε την παραγωγή κατά 2,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (που αποτελεί και την μεγαλύτερη περικοπή στην ιστορία), ωστόσο η Σαουδική Αραβία αντιστάθηκε σθεναρά στις εκκλήσεις, ευελπιστώντας, ότι μια μακρά περίοδος χαμηλών τιμών, όχι μόνο θα πιέσει τους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου, αλλά θα “γονατίσει” και όσους έχουν υψηλό κόστος παραγωγής.
«Μπορεί να μην είναι πόλεμος τιμών, αλλά είναι πολύ επιθετική δοκιμασία για το αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο. Ο OPEC δοκιμάζει ένα καινούργιο στοίχημα», σχολίασε ο Jamie Webster της “IHS Energy”.
Πλήγμα οι μειωμένες τιμές για τις φτωχότερες πετρελαιοπαραγωγικές χώρες
Αξίζει πάντως να σημειωθεί, πως οι μειωμένες τιμές θα προκαλέσουν πλήγμα και σε άλλους παραγωγούς, όπως αυτούς, που προσπαθούν να αντλήσουν πετρέλαιο στα ανοιχτά της Αρκτικής, στα αμμώδη κοιτάσματα του Καναδά ή και στα πολύ βαθειά νερά της Βραζιλίας, ενώ θα δοκιμάσουν επίσης τις αντοχές πολλών φτωχότερων μελών του καρτέλ, όπως της Βενεζουέλας, της Νιγηρίας και του Ιράν. Οι χώρες αυτές, όχι μόνο χρειάζονται «ζεστό» χρήμα για τους προϋπολογισμούς τους, αλλά δεν έχουν ούτε το χαμηλό κόστος παραγωγής, πόσο μάλλον τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα της Σαουδικής Αραβίας, η οποία θα αντέξει σε μακρά περίοδο φθηνού πετρελαίου…
«Θα δοθεί μάχη για το ποιος έχει τις πιο βαθιές τσέπες και θα επιβιώσει ο δυνατότερος», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Amrita Sen της “Energy Aspects”.
«Οι χώρες πετρελαιοπαραγωγοί αισθάνονται τις συνέπειες της πτώσης των τιμών. Το ζήτημα είναι, ποιά χώρα μπορεί να τις αντέξει», υπογράμμισε ακόμα ο Phil Flynn, ενεργειακός αναλυτής της “Price Futures Group”, εξηγώντας, ότι η προσπάθεια των χωρών αυτών να πουλήσουν το πετρέλαιο κάτω από τις τιμές, που προβλέπει ο προϋπολογισμός τους, μοιάζει με διαγωνισμό. «Ο ένας τρώει τον άλλο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι, μετά την απόφαση του OPEC, οι μετοχές των μεγάλων ενεργειακών εταιρειών και επιχειρήσεων πετρελαϊκών υπηρεσιών «βούλιαξαν», με την “Royal Dutch Shell” να υποχωρεί κατά 4,3%, την “ΒΡ” κατά 2,7% και την “Sea Drill” κατά 7%…
Και μπορεί πολλοί να θεωρούν, ότι οι φθηνές τιμές ενέργειας είναι… καλοδεχούμενες για τα εταιρικά κέρδη, τις καταναλωτικές δαπάνες και άρα και για τις μετοχές, ωστόσο – σύμφωνα με τους αναλυτές – οι Κεντρικές Τράπεζες ενδέχεται να ανησυχήσουν από τις μειωμένες πληθωριστικές πιέσεις.
«Η επίδραση των χαμηλότερων τιμών βοηθά να δημιουργηθεί επικοινωνιακή πρόκληση για τις Κεντρικές Τράπεζες, λιγότερο όμως για την ΕΚΤ», σχολιάζει ο Divyang Shah της “IFR Markets”, συμπληρώνοντας: «Ενώ η Federal Reserve και η Τράπεζα της Αγγλίας θα ανησυχούν, που ο χαμηλός πληθωρισμός δεν θα τους επιτρέψει να αρχίσουν την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής, η ΕΚΤ θα φοβάται για το αρνητικό αποτύπωμα στον πληθωρισμό. Το ευρώ δεν έχει υποχωρήσει αρκετά ώστε να αντιπαρέρχεται την χαμηλότερη τιμή του πετρελαίου, κάτι που σημαίνει, ότι ουσιαστικά αυξάνονται οι πτωτικοί κίνδυνοι στον πληθωρισμό».
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα
Στους… κερδισμένους πάντως, για την ώρα, είναι οι χώρες της Ευρωζώνης, όπου τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να έχουν όφελος αρκετών δισεκατομμυρίων από την καθίζηση των τιμών.
Όσο για την Ελλάδα, από την στιγμή, που η υποχώρηση του Brent, όπως και των άλλων πετρελαιαϊκών προϊόντων στις ξένες αγορές, «βυθίζουν» μαζί τους τις τιμές της βενζίνης, του ντίζελ και του πετρελαίου θέρμανσης, θα μπορούσε να πάρει μια βαθειά ανάσα, ωστόσο η διατήρηση των αυξητικών τάσεων του δολαρίου έναντι του ευρώ συνεχίζει να κρατά ακόμη τις τιμές σε σχετικά υψηλά επίπεδα.
Πάντως, από τις αρχές του Ιουλίου του 2014, όταν άρχισε να μειώνεται η τιμή του αργού πετρελαίου, η τιμή της βενζίνης υποχώρησε στην χώρα μας κατά 9,6 λεπτά το λίτρο. Σε αρκετά πρατήρια η αμόλυβδη πωλείται σήμερα μέχρι και 1,518 ευρώ το λίτρο, ενώ η τιμή του ντίζελ κίνησης «έπεσε» κατά 4,8 λεπτά το λίτρο και πωλείται πλέον προς 1,33 ευρώ το λίτρο. Εξάλλου, η μέση πανελλαδική τιμή του πετρελαίου θέρμανσης είναι στα 1,06 ευρώ το λίτρο, έναντι 1,27 ευρώ, που κόστιζε την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Και αυτό, όχι μόνο λόγω της μείωσης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, αλλά και εξαιτίας της υποχώρησης των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου.
