Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Εάν και εφόσον το Eurogroup εγκρίνει το ελληνικό αίτημα για υπαγωγή της Ελλάδας σε πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για την πλήρη κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας σε βάθος διετίας, θα ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα για τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων, που θα συνοδεύουν το πρόγραμμα αυτό.
Το πλαίσιο όρων και προϋποθέσεων, που ακολουθεί την χορήγηση προληπτικής στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης περιγράφεται στην Συνθήκη για την θέσπιση του ESM, που κυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή τον Μάρτιο του 2012 και εισήχθη στο Εθνικό Δίκαιο με το Νόμο 4063/2012.
Το άρθρο 12 της Συνθήκης του ESM ξεκαθαρίζει, πως για την διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας της ζώνης του ευρώ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης δύναται να παρέχει στήριξη σταθερότητας σε μέλος του, κάτω από αυστηρούς όρους, κατάλληλους για το επιλεγμένο μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
“Καλύπτεται το φάσμα από ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής, έως την συνεχή τήρηση προκαθορισμένων όρων επιλεξιμότητας”
Οι εν λόγω όροι μπορούν να καλύπτουν το φάσμα από ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής, έως την συνεχή τήρηση προκαθορισμένων όρων επιλεξιμότητας.
Για την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή το άρθρο 14 της Συνθήκης του ESM αναφέρει, πως το Συμβούλιο Διοικητών μπορεί να αποφασίσει την χορήγηση προληπτικής χρηματοπιστωτικής συνδρομής με την μορφή προληπτικού πιστωτικού ορίου υπό όρους (Precautionary Conditioned Credit Line – PCCL) ή με την μορφή πιστωτικού ορίου με ενισχυμένους όρους (Enhanced Conditions Credit Line – ECCL).Και οι δύο αυτές πιστωτικές γραμμές έχουν μια αρχική περίοδο διαθεσιμότητας ενός έτους και μπορεί να ανανεωθούν δύο φορές, κάθε φορά για έξι μήνες.
“Στόχος της προληπτικής χρηματοπιστωτικής συνδρομής είναι να στηρίξει ο ΕSM υγιείς πολιτικές και την πρόληψη καταστάσεων κρίσης”
Αναφορικά με την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή ο κανονισμός του ESM αναφέρει, πως στόχος της είναι να στηρίξει υγιείς πολιτικές και την πρόληψη καταστάσεων κρίσης, επιτρέποντας στα μέλη του ESM να εξασφαλίσουν την δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στην βοήθεια του Μηχανισμού, πριν αντιμετωπίσουν σημαντικές δυσκολίες άντλησης κεφαλαίων στις αγορές κεφαλαίων.
Σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης του ESM, μετά από αίτηση του κράτους-μέλους, το Συμβούλιο Διοικητών του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης δύναται να αποφασίσει να χορηγήσει στήριξη σταθερότητας.
Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου των Διοικητών του ESM αναθέτει ακολούθως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, να εκτιμήσουν την ύπαρξη κινδύνου για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα, να εκτιμήσουν κατά πόσο το χρέος της γενικής Κυβέρνησης είναι βιώσιμο (η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνει μαζί με το ΔΝΤ), αλλά και να εκτιμήσουν τις πραγματικές ή δυνητικές ανάγκες χρηματοδότησης του μέλους.
“Το περιεχόμενο του Μνημονίου Κατανόησης αντικατοπτρίζει τις αδυναμίες, που πρέπει να αντιμετωπιστούν και το μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής, που έχει επιλεγεί”
Ακόμη, το Συμβούλιο Διοικητών αναθέτει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή – σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, εφόσον είναι εφικτό, από κοινού με το ΔΝΤ – να διαπραγματευθεί με το ενδιαφερόμενο μέλος του ESM το Μνημόνιο Κατανόησης, όπου θα περιγράφονται αναλυτικά οι όροι, που θα συνδέονται με την διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής. Το περιεχόμενο του Μνημονίου Κατανόησης αντικατοπτρίζει τις αδυναμίες, που πρέπει να αντιμετωπιστούν και το μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής, που έχει επιλεγεί.
Παράλληλα, ο Διευθύνων Σύμβουλος του ESM καταρτίζει πρόταση συμφωνίας για διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής, η οποία περιλαμβάνει τους όρους και τις προϋποθέσεις χρηματοδότησης, καθώς και την επιλογή των μέσων, που υποβάλλεται στο Συμβούλιο Διοικητών προς έγκριση. Το Συμβούλιο Διευθυντών εγκρίνει ακολούθως τις λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις λεπτομέρειες εφαρμογής της προληπτικής χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
“Το κράτος-μέλος, που λαμβάνει την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή, υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή”
Το μέλος του ESM λαμβάνει ακολούθως διορθωτικά μέτρα, που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των προαναφερθέντων αδυναμιών και την αποφυγή τυχόν μελλοντικών προβλημάτων όσον αφορά στην πρόσβαση στις αγορές.
Το κράτος-μέλος, που λαμβάνει την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή, υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό θα παρέχει στον ESM σε μηναία βάση όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, που απαιτούνται για την εκτέλεση της δανειοδοτικής δραστηριότητας και την διαχείριση του κινδύνου, όπως μηνιαίες πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία της γενικής Κυβέρνησης, τα ταμειακά διαθέσιμα, αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό του σύστημα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, εφόσον είναι εφικτό, από κοινού με το ΔΝΤ, επιφορτίζεται με την παρακολούθηση της συμμόρφωσης προς τους όρους, που συνοδεύουν την διευκόλυνση της χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
“Όταν το κράτος-μέλος αποκλίνει από τους όρους ή τις δεσμεύσεις, που έχει αναλάβει, το Συμβούλιο των Διοικητών του ESM μπορεί να κλείσει την πιστωτική γραμμή”
Στο πλαίσιο αυτό η «2+1 τρόϊκα» του ESM θα πραγματοποιεί τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο μέλος υπό επιτήρηση για να επαληθεύει την πρόοδο, που έχει επιτευχθεί, όσον αφορά στην εφαρμογή των μέτρων, που έχουν εγκριθεί. Στην βάση αυτή θα γνωστοποιεί ανά τρίμηνο τα πορίσματά της στο Διοικητικό Συμβούλιο του ESM, το οποίο θα κρίνει και το εάν θα απαιτούνται περαιτέρω μέτρα πολιτικής.
Σε περίπτωση, που το κράτος-μέλος αποκλίνει από τους όρους ή τις δεσμεύσεις, που έχει αναλάβει, το Συμβούλιο των Διοικητών του ESM μπορεί να αποφασίσει να κλείσει την πιστωτική γραμμή. Στην περίπτωση αυτή το κράτος-μέλος θα πρέπει να ζητήσει τακτική στήριξη με ένα πλήρες πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής.
“Εάν κριθεί πως η έξοδος της χώρας στις αγορές καθυστερεί και πως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της αυξάνονται, o ESM μπορεί να αλλάξει την μορφή δανειακής στήριξης, αλλά και να την μορφή της εποπτείας”
Τέλος, σημαντική είναι και η πρόβλεψη της Συνθήκης, ότι από την στιγμή, που το κράτος-μέλος του ESM αντλήσει κεφάλαια για πρώτη φορά από την προληπτική χρηματοπιστωτική συνδρομή, το Συμβούλιο Διευθυντών του ESM μπορεί να αποφασίσει, βάσει πρότασης του Διευθύνοντος Συμβούλου του Μηχανισμού και βασιζόμενο σε αξιολόγηση, που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, εάν το πιστωτικό όριο εξακολουθεί να είναι επαρκές, ή εάν χρειάζεται άλλη μορφή χρηματοπιστωτικής συνδρομής.
Πιο απλά, εάν κριθεί πως η έξοδος της χώρας στις αγορές καθυστερεί και πως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της αυξάνονται, o ESM μπορεί να αλλάξει την μορφή δανειακής στήριξης, αλλά και να την μορφή της εποπτείας.
